انجمن علمی مطالعات معماری ایران دانشگاه تهران، روز یکشنبه ۲۳ اردیبهشتماه 1397، میزبان آقایان سعید حقیر، کامران صفامنش و هومن طالبی بود تا در نشستی با موضوع «معماری آلترناتیو؛ تمرین معماری خارج از دانشگاه» به سخنرانی و بحث بپردازند.

به گزارش گالری آنلاین به نقل از انجمن علمی مطالعات معماری ایران، دانشگاه تهران، در ابتدای جلسه مسعود تقوی، از اعضای انجمن مطالعات معماری ایران، به معرفی نشست و نحوه‌ی اداره‌ی جلسه پرداخت، سپس مجری جلسه، سعیده قرشی، ۳ میهمان برنامه را معرفی کرد و بیان مسأله را آغاز نمود.

در ادامه، ۳ میهمان برنامه به بیان نقطه نظراتشان پرداختند. ابتدا هومن طالبی به دو گونه آموزش – در عرصه‌ی معماری – اشاره کرد که در یکی هدف «انتقال دانش» است و در دیگری هدف «ساخت دانش». وی با بیان این موضوع، حیطه‌ی کار موسسات آلترناتیوی چون «کانون معماران معاصر» را در دسته‌ی دوم قرار داد و به ضرورت حفظ نسبت درست میان این دو نوع آموزش تأکید کرد.

پس از این، سعید حقیر با توجه به این که تبار آموزش آکادمیک معماری در ایران، به آموزش معماری در فرانسه برمی‌گردد، به تشریح حیطه‌ی وظایف وزارت فرهنگ و وزارت آموزش عالی در فرانسه پرداخته، یادآور شد که اساسا در فرانسه، مدارس و موسسات آموزش معماری نه ذیل وزارت اموزش عالی که ذیل وزارت فرهنگ تعریف شده‌اند.

ایشان وظیفه‌ی دانشگاه و دانشکده‌ی معماری را «انتقال دانش» عنوان کرد و در مثالی بیان داشت «همان‌طور که کسی با اخذ لیسانس ادبیات شاعر نمی‌شود، قرار نیست با اخذ لیسانس معماری نیز کسی معمار شود».

به عقیده‌ی حقیر، جایگاه و نقش موسسات آلترناتیو و خارج از دانشگاه را با چنین رویکرد و انتظاراتی بهتر می‌توان شناخت و شاید ضرورت داشته باشد که دو گونه آموزشگاه معماری داشته باشیم: دانشکده‌هایی برای تربیت تکنسین و دانشکده‌هایی مخصوص تربیت هنرمند.

کامران صفامنش با بیان این عقیده که نه دانشگاه و نه موسسات آموزشی خارج از آن معمار تربیت نمی‌کنند، گفت که «دست معمار را معمار باید بگیرد». ایشان معماری را به مشعلی در یک مسابقه‌ی دوِ امدادی تشبیه کرد که دونده‌ای مشعل را از دست دونده‌ای گرفته و سپس به دست دونده‌ای دیگر می‌دهد و به ضرورت «تجربه» در کنار آموزش برای تربیت معمار اشاره نمود.

صفامنش معایبی را بر دانشگاه و بر موسسات خارج از دانشگاه وارد دانست و به تجربه‌ی خود در دانشگاه آزاد از سال ۶۸ به مدت ۸ سال اشاره کرده، دانشجویانی که در آن سال‌ها تربیت شدند را جریان‌ساز دانست و یکی از دلایل موفقیت آن سال‌ها را رابطه‌ی تنگاتنگ و صمیمی بین استاد و دانشجو، و فضای باز آتلیه‌ها عنوان کرد.

در ادامه، هومن طالبی به حدود ۴۰۰۰ دانشجوی معماری موسسه‌ی کانون معماران معاصر اشاره کرد و گفت که این حجم از دانشجو در یکی موسسه‌ی آلترناتیو، باید حاصل نوعی کاستی در دانشگاه بوده باشد.

طالبی آموزش معماری را دارای ۳ رکن دانست: دانشجو، موسسه و اساتید. وی باب بیان این مطلب، به فراموش شدن رکن دانشجو در بعضی نهادهای آموزش رسمی اشاره کرد و این که در نهادهای آلترناتیوی چون کانون معماران معلاصر این رکن به قوت پیشین خود برگشته.

سپس سعید حقیر به رد برخی اتهاماتی که به تولید علم در دانشگاه رفته بود پرداخت و در پاسخ به آقای طالبی، آموزش را دارای تنها یک رکن دانست: «دانشجو».

وی بیان داشت که آنچه اهمیت بیشتری دارد، نه مکانیسم ورود دانشجو که مکانیسم خروج دانشجوست و لزومی ندارد که هرکه وارد دانشگاه شد بتواند فارغ‌التحصیل شود.

سعید حقیر در ادامه به این نکته پرداخت که خروجی دانشکده‌های معماری، لزوما معمارِ طراح نیست و این که معماری منحصر به موضوع طراحی باشد، تفکری است که در موسسات آلترناتیو نشر می‌شود. خروجی رشته‌ی معماریِ یک دانشگاه می‌تواند غیر از معمار، فیلسوف، منتقد یا کارشناس آثار هنری باشد و اساسا حیطه‌ی مسائل دانشگاه بسیار گسترده‌تر از آن است که خروجی آن را محدود به معمارِ طراح کنیم.

صفامنش هم ضمن قبول حضور اساتیدِ خوب و برجسته در دانشگاه، موسسات موازی را متهم به این کرد که از نخبه‌ترین دانشجویان تربیت‌شده در دانشگاه استفاده می‌کند و تبعا محصول این موسسات خوب می‌شود.

سپس آقای طالبی در پاسخ به یکی از حضار که از ضرورت ایجاد موسسه‌ای چون کانون معماران معاصر در کنار دانشگاه‌های معماری پرسیده بود، گفت که از اتفاقات داخل دانشگاه خبر ندارد و کار این موسسه را در هم‌پوشانی با دانشگاه نمی‌بیند.

وی بیان داشت که کار اصلی موسسات این‌چنینی را در بالا بردن توقع موسسه از دانشجویی می‌داند که به گفته‌ی ایشان در ابتدای ورود به موسسه به کار کردن علاقه‌ای ندارد ولی در انتهای دوره‌ی ۸ماهه، تمام روزهای هفته را در استودیو سپری می‌کند.

در پاسخ به یکی دیگر از حضار که هدف از حضور در این موسسات را بهتر کردن پورت‌فولیو دانست، طالبی این انگیزه را فرعی دانست و بیان داشت که نمی‌توان این موضوع را به همه‌ی دانشجویان تعمیم داد، و البته سعید حقیر نیز این مطلب را به سخنان هومن طالبی وارد دانست که بسیاری از مواردی که بیان کردند، قابل تعمیم به همه‌ی دانشجویان نیست.

در ادامه حقیر، باز هم محیط دانشکده‌ی معماری را وسیع‌تر از آن دانست که آن را به تولید معمارِ طراح محدود دانست و البته به انعطاف کم در فضای دانشگاهی اذعان نمود که آن را ناشی از طبع چنین محیطی دانسته، امکان نو شدن در این محیط را ممکن و ضروری دانست و اشاره کردند که نوآوری، می‌تواند از بیرون یا داخل، پس از تبدیل به دانش Knowledge در درون محیط دانشگاهی پذیرفته شود.

کامران صفامنش در جمع‌بندی خود به ضرورت ورود افراد حرفه‌ای معمار به داخل دانشگاه تأکید کرد و این موضوع را چاره‌ی اصلی ضعف‌های کنونی دانسته، و اساس وجود تقابل بین آموزش دانشگاهی و بیرون از دانشگاه را انکار کرد.

هومن طالبی نیز ضمن قبول عدم وجود چنین تقابلی، به ضرورت آموزش معماری از سنین کودکی برای افزایش درک عمومی از این مقولات اشاره کردند.

در پایان جلسه، انجمن علمی مطالعات معماری ایران، از طرف دانشکده‌ی معماری پردیس هنرهای زیبای دانشگاه تهران، از ۳ میهمان این نشست قدردانی کرد.